+12 °С
Ямғыр
Бөтә яңылыҡтар
Төрлөһөнән
26 Ноябрь 2019, 15:05
Юлдарҙы туңдырҙы, һаҡ булығыҙ!
Әле иң хәүефле осор, сөнки көндәр йылы торҙо-торҙо ла ҡапыл туңдырҙы. Юлдар тайғаҡ, водителдәргә генә түгел, йәйәүлеләргә лә бик һаҡ булырға кәрәк. Сөнки тайып ҡолап имгәнеү хәүефе көслө. Ҡолаған кеше, ғәҙәттә, тиҙ генә тороп китеү яғын ҡарай. Әммә ҡабаланырға ярамай. Иң тәүҙә аяҡ-ҡулдарҙы ҡыбырлатып ҡарарға кәрәк. Әгәр ҙә улар ауыртмай икән, торорға була. Ә инде ауыртҡан һымаҡ булһа, нилектән икәнлеген асыҡларға тырышығыҙ. Һөйәгегеҙ сатнап йә һынып ҡуймаһын.
Һынған һөйәк тиҙ генә йүнәлмәй
Статистика буйынса, тайғаҡ ваҡытта айырыуса яурын менән ҡул суғы һөйәгенең һыныу осрағы күпкә арта. Был – тәбиғи хәл, сөнки кеше ҡолағанда, үҙе лә һиҙмәҫтән, ҡулына таяна. Һәм көс гел бер үк урынға – ҡушҡар һөйәге тәңгәленә тура килә. Ҡул һыныуға хас билдәләр: йәрәхәтләнгән урын шешеп сыға, көслө ауыртыу ҡулды ҡыбырлатырға ирек бирмәй. Бындай осраҡта иң мөһиме – юғалып ҡалмау.
Нимә эшләргә?
- Һынған һөйәк тирене тишеп, күренеп торһа, уны һис кенә лә урынына ултыртырға маташмағыҙ. Иң тәүҙә яраның ситтәрен инфекцияға ҡаршы берәй нәмә менән эшкәртеп, өҫтөнә марля ябып, пластырь менән нығытығыҙ.
- Ҡул һынған ваҡытта иң беренсе сиратта уға тыныслыҡ кәрәк. Бының өсөн уны терһәктән бөгөп, устарын кәүҙәгә ҡаратып нығытып ҡуйырға кәңәш ителә. Бының өсөн бәләкәй генә таҡта киҫәге йә ҡатырғаны файҙаланырға мөмкин. Уны ҡулдың эске һәм тышҡы яғынан ҡулдан терһәккә тиклем ҡуйып, таҫтамал йә бинт менән уратып бәйләп ҡуйырға.
- Тиҙ арала табиптарға мөрәжәғәт итеү мөмкинлеге булмағанда, һынған урынға боҙ киҫәге йәки полиэтилен тоҡсайға ҡар һалып ҡуйырға онотмағыҙ. Ул бер ни тиклем ауыртыуҙы баҫасаҡ һәм шешеүен кәметәсәк.
- Зыян күргән кешегә шулай уҡ ауыртыуҙы баҫыусы дарыу бирегеҙ. Ҡул аҫтында бер нәмә лә булмағанда, 100 – 200 мл араҡы эсерергә ярай.
- Ҡайһы бер осраҡта һынған урынды рентген аша ғына күреп була. Шуға күрә ҡолап, ҡулығыҙҙы ауырттырған осраҡта табипҡа күренеү мотлаҡ. Үҙаллы дауаланыу насар эҙемтәләргә килтереүе ихтимал.
Тарамыштар тартылғанда
Тайғаҡ урында ҡолағанда тарамыштар тартылыуы, хатта өҙөлөүе лә ихтимал. Бындай осраҡта йышыраҡ ҡушҡар, тубыҡ, сираҡ, үксә тарамыштары зыян күрә. Ҡолаған ваҡытта ҡулға таянһаң, ғәҙәттә, ҡушҡар быуынындағы тарамыштар тартыла. Көслө ауыртыу һәм шул урындың шешеп сығыуы бармаҡтарҙың хәрәкәтләнеүен тотҡарлай. Ә сираҡтағы тарамыштарҙың зыян күреүен тубыҡ быуынының шешеп, күгәреп сығыуынан һәм көслө ауыртыуҙан аяҡҡа баҫыуҙың ауырлашыуынан аңларға була.
Нимә эшләргә?
- Тубыҡ һәм сираҡ менән үксә быуыны тарамыштары зыян күргәндә, аяҡҡа тыныслыҡ кәрәк. Бының өсөн йәрәхәтләнгән кешенең аяҡ табандарын өҫкә күтәреп һалырға йә ултыртырға.
- Ауыртҡан урынға, таҫтамалға урап, боҙ баҫырға. 10 – 15 минут һайын 15 минутлыҡ тәнәфес яһарға онотмағыҙ. Боҙ урынына ауыртҡан урынды һалҡын һыу аҫтында тотоп алырға ла мөмкин.
- Ауыртыу баҫылғас, ипләп кенә аяғығыҙға баҫып ҡарағыҙ. Әгәр ҙә көс төшкәндә, ауыртыу ҡабатланһа, тағы бер нисә көн уны борсомай тороғоҙ.
- Тарамыштарҙы дауалағанда төрлө крем һәм май ҡулланырға була. Улар ауыртыуҙы, елһенеүҙе баҫа, шешен кәметә, зыян күргән туҡымаларҙа ҡан әйләнешен яҡшырта.
Йәрәхәтләнеүҙең өсөнсө, дүртенсе көнөнә еңелсә массаж эшләргә рөхсәт ителә. Артабан иһә йәрәхәтләнгән быуынды тегеләй-былай борғолап, гимнастика яһарға. Ғәҙәттә, ауырыуҙың хәле аҙна-ун көндә яҡшыра. Ауыртыу баҫылғас, ғәҙәти тормошҡа ҡайтырға мөмкин. Әммә ҡабаттан йәрәхәтләнеүҙән һаҡланығыҙ, сөнки бер ауыртҡан урын ҡабат зыян күрһә, тиҙ генә уңалмаясаҡ.
Әгәр ҙә өс тәүлектән һуң да аяҡҡа баҫа алмайһығыҙ икән, мотлаҡ табипҡа күренегеҙ. Йәрәхәттең һеҙ уйлағандан күпкә етдиерәк булыуы ихтимал.
Имгәнеү ҙә хәүефле
Имгәнгәндә күберәк йомшаҡ туҡымалар, ҡан тамырҙары һәм нервы бөтөмдәре зыян күрә. Һөҙөмтәлә шул урында гематома барлыҡҡа килә. Уның ҙурлығы зыян күргән урындың анатомик үҙенсәлектәренә һәм тамырға бәйле. Йомшағыраҡ урында шеш тә ҙурыраҡ була. Өҫтәүенә, зыян күргән урын ҡыҙғылт-күкһел төҫкә инә. Шеш бөтә барған һайын, уның төҫө лә үҙгәрә.
Статистика буйынса, тайғаҡ ваҡытта айырыуса яурын менән ҡул суғы һөйәгенең һыныу осрағы күпкә арта. Был – тәбиғи хәл, сөнки кеше ҡолағанда, үҙе лә һиҙмәҫтән, ҡулына таяна. Һәм көс гел бер үк урынға – ҡушҡар һөйәге тәңгәленә тура килә. Ҡул һыныуға хас билдәләр: йәрәхәтләнгән урын шешеп сыға, көслө ауыртыу ҡулды ҡыбырлатырға ирек бирмәй. Бындай осраҡта иң мөһиме – юғалып ҡалмау.
Нимә эшләргә?
- Һынған һөйәк тирене тишеп, күренеп торһа, уны һис кенә лә урынына ултыртырға маташмағыҙ. Иң тәүҙә яраның ситтәрен инфекцияға ҡаршы берәй нәмә менән эшкәртеп, өҫтөнә марля ябып, пластырь менән нығытығыҙ.
- Ҡул һынған ваҡытта иң беренсе сиратта уға тыныслыҡ кәрәк. Бының өсөн уны терһәктән бөгөп, устарын кәүҙәгә ҡаратып нығытып ҡуйырға кәңәш ителә. Бының өсөн бәләкәй генә таҡта киҫәге йә ҡатырғаны файҙаланырға мөмкин. Уны ҡулдың эске һәм тышҡы яғынан ҡулдан терһәккә тиклем ҡуйып, таҫтамал йә бинт менән уратып бәйләп ҡуйырға.
- Тиҙ арала табиптарға мөрәжәғәт итеү мөмкинлеге булмағанда, һынған урынға боҙ киҫәге йәки полиэтилен тоҡсайға ҡар һалып ҡуйырға онотмағыҙ. Ул бер ни тиклем ауыртыуҙы баҫасаҡ һәм шешеүен кәметәсәк.
- Зыян күргән кешегә шулай уҡ ауыртыуҙы баҫыусы дарыу бирегеҙ. Ҡул аҫтында бер нәмә лә булмағанда, 100 – 200 мл араҡы эсерергә ярай.
- Ҡайһы бер осраҡта һынған урынды рентген аша ғына күреп була. Шуға күрә ҡолап, ҡулығыҙҙы ауырттырған осраҡта табипҡа күренеү мотлаҡ. Үҙаллы дауаланыу насар эҙемтәләргә килтереүе ихтимал.
Тарамыштар тартылғанда
Тайғаҡ урында ҡолағанда тарамыштар тартылыуы, хатта өҙөлөүе лә ихтимал. Бындай осраҡта йышыраҡ ҡушҡар, тубыҡ, сираҡ, үксә тарамыштары зыян күрә. Ҡолаған ваҡытта ҡулға таянһаң, ғәҙәттә, ҡушҡар быуынындағы тарамыштар тартыла. Көслө ауыртыу һәм шул урындың шешеп сығыуы бармаҡтарҙың хәрәкәтләнеүен тотҡарлай. Ә сираҡтағы тарамыштарҙың зыян күреүен тубыҡ быуынының шешеп, күгәреп сығыуынан һәм көслө ауыртыуҙан аяҡҡа баҫыуҙың ауырлашыуынан аңларға була.
Нимә эшләргә?
- Тубыҡ һәм сираҡ менән үксә быуыны тарамыштары зыян күргәндә, аяҡҡа тыныслыҡ кәрәк. Бының өсөн йәрәхәтләнгән кешенең аяҡ табандарын өҫкә күтәреп һалырға йә ултыртырға.
- Ауыртҡан урынға, таҫтамалға урап, боҙ баҫырға. 10 – 15 минут һайын 15 минутлыҡ тәнәфес яһарға онотмағыҙ. Боҙ урынына ауыртҡан урынды һалҡын һыу аҫтында тотоп алырға ла мөмкин.
- Ауыртыу баҫылғас, ипләп кенә аяғығыҙға баҫып ҡарағыҙ. Әгәр ҙә көс төшкәндә, ауыртыу ҡабатланһа, тағы бер нисә көн уны борсомай тороғоҙ.
- Тарамыштарҙы дауалағанда төрлө крем һәм май ҡулланырға була. Улар ауыртыуҙы, елһенеүҙе баҫа, шешен кәметә, зыян күргән туҡымаларҙа ҡан әйләнешен яҡшырта.
Йәрәхәтләнеүҙең өсөнсө, дүртенсе көнөнә еңелсә массаж эшләргә рөхсәт ителә. Артабан иһә йәрәхәтләнгән быуынды тегеләй-былай борғолап, гимнастика яһарға. Ғәҙәттә, ауырыуҙың хәле аҙна-ун көндә яҡшыра. Ауыртыу баҫылғас, ғәҙәти тормошҡа ҡайтырға мөмкин. Әммә ҡабаттан йәрәхәтләнеүҙән һаҡланығыҙ, сөнки бер ауыртҡан урын ҡабат зыян күрһә, тиҙ генә уңалмаясаҡ.
Әгәр ҙә өс тәүлектән һуң да аяҡҡа баҫа алмайһығыҙ икән, мотлаҡ табипҡа күренегеҙ. Йәрәхәттең һеҙ уйлағандан күпкә етдиерәк булыуы ихтимал.
Имгәнеү ҙә хәүефле
Имгәнгәндә күберәк йомшаҡ туҡымалар, ҡан тамырҙары һәм нервы бөтөмдәре зыян күрә. Һөҙөмтәлә шул урында гематома барлыҡҡа килә. Уның ҙурлығы зыян күргән урындың анатомик үҙенсәлектәренә һәм тамырға бәйле. Йомшағыраҡ урында шеш тә ҙурыраҡ була. Өҫтәүенә, зыян күргән урын ҡыҙғылт-күкһел төҫкә инә. Шеш бөтә барған һайын, уның төҫө лә үҙгәрә.
Нимә эшләргә?
- Иң беренсе сиратта шуны оноторға ярамай: ҡолаған ваҡытта тире аҫтындағы туҡымалар ғына түгел, эске органдар ҙа зыян күреүе ихтимал. Был йәһәттән баш һәм эстең имгәнеүе айырыуса хәүефле. Шуға күрә баш әйләнһә, күңел болғанһа, эс ауыртһа, мотлаҡ табиптарға мөрәжәғәт итергә кәрәк.
- Ҡан һауыуын һәм шешеүен кәметеү өсөн имгәнгән урынға һалҡын әйбер ҡуйырға кәңәш ителә.
- Һыҙырылған, ҡанаған урын булһа, дезинфекциялап, өҫтөнә бактерицид пластырь йәбештерергә.
- Янбаш менән сирағығыҙы ауырттырһағыҙ, ауыртҡан урынды ныҡ итеп бәйләп ҡуйырға һәм йоҡлаған ваҡытта аяҡты өҫкә ҡуйып ятырға кәңәш ителә.
Бер-ике көн үтеүгә һалҡын менән дауалау урынына йылы компрестарға күсергә ярай. Шешеүен һәм күгәреүен кәметеү өсөн картуф ҡабығын ҡырғыстан үткәреп йәиһә бешкән картуф иҙмәһенә бер аҙ бал һәм аш содаһы ҡушып әҙерләнгән ҡатнашманы ауыртҡан урынға ябырға ярай.
- Ҡан һауыуын һәм шешеүен кәметеү өсөн имгәнгән урынға һалҡын әйбер ҡуйырға кәңәш ителә.
- Һыҙырылған, ҡанаған урын булһа, дезинфекциялап, өҫтөнә бактерицид пластырь йәбештерергә.
- Янбаш менән сирағығыҙы ауырттырһағыҙ, ауыртҡан урынды ныҡ итеп бәйләп ҡуйырға һәм йоҡлаған ваҡытта аяҡты өҫкә ҡуйып ятырға кәңәш ителә.
Бер-ике көн үтеүгә һалҡын менән дауалау урынына йылы компрестарға күсергә ярай. Шешеүен һәм күгәреүен кәметеү өсөн картуф ҡабығын ҡырғыстан үткәреп йәиһә бешкән картуф иҙмәһенә бер аҙ бал һәм аш содаһы ҡушып әҙерләнгән ҡатнашманы ауыртҡан урынға ябырға ярай.
Әлбиттә, иң яҡшыһы – бындай бәләләргә тарымау: тайғаҡ юлда бик абай булыу, ипләп йөрөү, ҡолауҙан һаҡланыу мөһим.
https://yeshlek.rbsmi.ru/articles/zd/yuldar-y-tu-dyr-y-a-buly-y-/
Читайте нас:
© 2020-2024 Сайт издания "Стәрлебаш шишмәләре"
Газета зарегистрирована (ПИ №ТУ 02-01461 от 05.10.2015 г.) в Управлении Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан.
УЧРЕДИТЕЛИ: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан, Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Телефон
8 (34739) 22356
Электрон почта
Адресы
453830, Республика Башкортостан, c. Стерлибашево,ул. Карла Маркса, 102.
Реклама хеҙмәте
8 (34739) 22354
Редакция
8 (34739) 22353
Ҡабул итеү бүлмәһе
8 (34739) 22353
Хеҙмәттәшлек
8 (34739) 22378
Кадрҙар бүлеге
8 (34739) 22354