Был донъяла ике ҡурҡыныс бар: береһе – үлем, береһе яңғыҙлыҡ...

Инәй шифаханаға юлланған икән. “Ҡайһылай маладисһығыҙ, үҙегеҙҙе ҡарап, һаулығығыҙҙы ҡайғыртып йәшәгәс, шәп инде”, – тинем. “Сараһыҙлыҡтан инде, сараһыҙлыҡтан...” – тип ауыр көрһөндө юлдашым.

Мөнирә инәй Өфө янындағы бер райондан, 16 ғына йәшендә баш ҡалаға килеп, курстарҙа уҡып, тегеү фабрикаһында эш башлаған. Башлыса ҡатын-ҡыҙҙарҙан торған коллективта баш баҫып хеҙмәт итеп, оҫталығын арттыра, нормаһын һәр саҡ үтәй, тиҙҙән бригадир булып китә. “Бригадам гел социалистик ярыш еңеүсеһе булды, фотом Почет таҡтаһында торҙо”, – тип алыҫта ҡалған йылдарҙы хәтерләп алды.

Йыл артынан йыл үтә. Әллә үтә баҫалҡы булыуы сәбәпле, әллә береһенән-береһе бәләкәй биш туғанын аяҡҡа баҫтырышайым тип үҙен тулыһынса эшкә арнауы арҡаһында йәше лә арыу уҡ булып китә. Йәштәштәре ғаиләле, бала-сағалы, фатирлы булып бөтә. Мөнирәгә лә фабрика етәкселеге башта дөйөм, аҙаҡ фатир тибындағы ятаҡтан бүлмә бирә. “Дөйөм коридор булһа ни, бәләкәй генә кухняһы, уңайлыҡтары бар”, – тип ҡыуана.

Ә ваҡыт тигәнең туҡтамай аға ғына, тиҙҙән Мөнирәгә лә ҡырҡ йәш тула. Бергә эшләгән әхирәте иренең хеҙмәттәше Әхмәт менән таныштыра. Уныһы төҙөлөштә эшләй, ике бала менән тол ҡалған, йәше иллегә яҡынлай. Балалары ҙурайған: өлкәне техникумда уҡый, кесеһе мәктәп тамамларға йыйына.

Әхмәт үҙе эшләгән ойошма аша ер алып, ҙур итеп йорт һала башлаған булған. Ҡатыны үлгәне бирле төҙөлөшө туҡтап ҡалған. Мөнирә менән икәүләп ең һыҙғанып йортто артабан төҙөүгә тотоналар.

Һайлаған кешеһе бик ипле, оҫта ҡуллы, матур холоҡло булып сыға. Ниһайәт, уның да ғаиләһе, ире бар! Хәҙер инде кистәре шыҡһыҙ фатирҙа телевизор ҡарап йә китап уҡып үтмәй. Эштән ҡайталар ҙа төҙөлөшкә йүгерәләр. Тик балалар ғына Мөнирәгә ылығып етмәй.

Эш, өй, төҙөлөш тип мәж килгән Мөнирә үҙенең ауырға ҡалғанын да белмәй. Иренә ярҙам итеп, носилка менән ҡом, таш ташып йөрөгән еренән дауаханаға эләгә. Үкенескә ҡаршы, тыуасаҡ бәпесен һаҡлап ҡала алмай табиптар.

Башҡаса бала һөйөү бәхетен татырға насип булмай бисара ҡатынға. Эшенә, йорт мәшәҡәттәренә, бер-береһенә өйрәнеп, яҡын кешегә әйләнгән Әхмәтенә бауыр баҫа.

Өс йыл тигәндә йортто ҡәҙимге итәләр. Тик эстә лә эше күп, Әхмәт ҡаласа шарттар тыуҙырырға – газ, һыу үткәрергә теләй. Бер көн: “Мөнирә, минең фатир ике бүлмәле, балаларҙың береһенә булыр. Әллә һинең ятаҡтағы фатирыңды һатып төҙөлөшкә ебәрәйекме?” тип өндәшә. Төҙөлөштө тулыһынса тамамлағас, ЗАГС-та рәсми никахлашып, йортто уртаҡ итеп яҙҙырырбыҙ, ти Әхмәте. Ике уйлап тормай ризалаша Мөнирә.

Тик йыл артынан йыл үтә, һөйләшелгәнде эшләп ҡуйырға бер нисек тә ваҡыт тапмайҙар. Дөрөҫөрәге – ваҡ-төйәк донъя мәшәҡәте менән был хаҡта оноталар. Балалар ғаилә ҡороп, үҙалланып сығып китә. Төҙөүсе Әхмәт менән тегенсе Мөнирә икәүҙән-икәү сөкөрҙәшеп донъя көтә, яңы йортто сынъяһау итә.

Әммә бәхетле тормош бер көн килеп селпәрәмә килә: хаҡлы ялға йыйынған Әхмәт эшендә ҡазаға тарый – етенсе ҡаттан ҡолап, шунда уҡ йән бирә.

– Бына шулай, тормош тигәнең бер уттарға, бер һыуҙарға һала икән ул... Әхмәттең вафатына ла 20 йыл үтеп китте, мин дә күптән етмешемде тултырҙым. Рәхмәт балаларға, өйҙән ҡыуып сығарманылар. Төҙөлөшкә минең фатирҙың да аҡсаһы киткәнен улар яҡшы белә ине бит. Тик рәсми никах булмағас, мин хәҙер кеше тупһаһында йәшәгән кеүекмен. Өндәшеүен өндәшмәйҙәр, әммә артыҡ яҡын күреп, яратып та тормайҙар. Ҡайһы саҡта “улар минең үлгәнемде көтәлер инде” тигән уйҙан үҙемә лә ҡыйын булып китә. Хоҙай ғүмер биргәс, йәшәйем инде.

Әле бына өлкән ул ғаиләһе менән Себерҙән йәйге ялға ҡайтып төштө. Ике ай бында буласаҡтар. Бер аҙна һин дә мин йәшәгәйнек, әле йә уныһы, йә быныһы оҡшамай. Олоғайҙың, йортҡа ҡарау етмәй, тиҙәр. Шулайҙыр инде, ҡалай итәйем, анау сама йортто бағыу яңғыҙ әбейгә анһаттыр шул. Ошо шифаханала хаҡлы ялдағыларға ташлама бар тигәстәр, сыҡтым да киттем. Былтыр ҙа улар ҡайтҡанда шулай йөрөп ҡайтҡайным.

Әллә инде, киләсәктә ни булыр... Йәшерәк саҡта тормошҡа сығып, балалар тапмауыма, Хоҙай бүләк иткән бәхетемде – сабыйымды һаҡлай алмауыма әле үкенәм дә бит, һуң шул... Йә йортто ваҡытында теүәлләп яҙҙырмағанмын, исмаһам, һатып, үҙемә тейеш өлөшөнә фатир алыр инем. Һарайҙай өйҙә йыл әйләнәһенә яңғыҙ йәшәүҙән дә төңөлөп китәм. Әхмәттең балаларын көтөп алған булам да, тик бүре балаһын бүреккә һалһаң да урманға ҡарай тиеүҙәре хаҡмы икән. Мин килгәндә бәләкәйерәк булһалар, бәлки, эҫенеп китерҙәр ине, тип тә уйлайым. Юҡ шул, араларҙа күренмәҫ кәртә ята...

Тормошта үҙеңдең бер кемгә лә кәрәкмәүеңде тойоп йәшәүҙән дә ауыр нәмә юҡтыр. “Был донъяла ике ҡурҡыныс бар: береһе – үлем, береһе – яңғыҙлыҡ” тип йырлана бит халыҡ йырында, үлеме ҡурҡыныс түгел, яңғыҙлығы үҙәкте өҙә... – тип тамамланы һүҙен Мөнирә инәй. https://bash.rbsmi.ru/articles/m-kh-bb-t-ba-sa-y/byl-donyala-ike-ur-ynys-bar-bere-e-lem-bere-e-ya-y-...